آثار تاریخی، پشتوانه فرهنگی هر ملتی است که هویت مردم را نشان می دهد. ایران، جزو کشور هایی محسوب می شود که با قدمت چند هزار ساله اش، از فرهنگ و تمدنی عمیق برخوردار می باشد. آثار هنری مردمان این سرزمین را می توانید در بناهای تاریخی و کتاب های به جای مانده از شاعران با هنر زیبای تذهیب مشاهده کنید. شاید سوالی ذهن شما را مشغول کند که تذهیب چیست؟ یکی از شاخه های هنر کشور ایران می باشد، که می توانید نمونه های بارز آن را در بناهای حرم اهل بیت، طراحی کارت پستال ها و ساعت های زیبایی نظیر ساعت معرق و تذهیب مشاهده کنید.
هنر تذهیب اسلامی چیست
تذهیب چیست؟ تذهیب، هنر نگارگری و طراحی تابلوها، کتاب ها، آثار و بناهای تاریخی می باشد. نسخه های خطی تذهیب شده، از نفیس ترین آثار تاریخی در جهان هستند. این دست نوشته ها، دارای قسمت های پیچیده از تزئینات و تصاویر رنگارنگ هستند که با قسمت هایی از طلا و نقره طراحی شده اند. نمونه های این هنر زیبا، در نسخه های مختلف کتبی نظیر قرآن و دیوان شعر شاعرانی مانند حافظ قابل مشاهده می باشد. ابتدا در ایران، هنر تذهیب برای تزیین نسخه های متعدد قرآنی ایجاد شد. سپس هنر ظریف زراندود، کم کم گسترده تر شد و برای تزیین ظروف تزیینی، آثار هنری، تابلو های خطاطی و کاشی ها به کار گرفته می شد. در هنر زراندود، گل و بوته، اشکال هندسی، بته جقه، نقش های اسلیمی و برگ های ختایی هم استفاده می شود. هنرمندان تذهیب کاری، با طراحی نقوش زیبا و با استفاده از زرکاری و رنگ ها، به طراحی بناهای تاریخی، دیوان اشعار، انواع پارچه و انواع تندیس می پردازند. طراحی نقش های اصلی در قدیم، به وسیله رسم خطوط زرین با طلا انجام می شد و تنها از رنگ مشکی برای رسم خطوط میانی استفاده می کردند. برای بدست آوردن رنگ های متنوع دیگر نیز، طلا را با فلزاتی مثل نقره و مس ترکیب می کردند.
برای تذهیب نام های متفاوتی در نظر گرفته اند که می توان به زراندود، دست نویس آراست و طلاکاری اشاره کرد.
ویژگی های هنر زراندود
یکی از بارزترین ویژگی های هنر تذهیب، وجود کلاس هایی مانند نقاشی می باشد. مدارس تذهیب، از بخارا، تیموری، قاجار، صفوی و سلجوقی تشکیل شده است. دوره های مختلف تذهیب، نمایانگر روحیه متفاوت افرادی است که در آن زمان زندگی می کردند. تفاوت این کلاس ها هم در روشی است که الگوها را در کنار هم قرار می دهند. این هنر فخیم و جذاب را می توانید به صورت مستقل و ترکیب با سایر هنرها نظیر منبت، نگارگری و مینیاتور انجام دهید. زراندود، به شکل مستقل در حکاکی، منبت کاری و کاشی کاری دیده می شود.
انواع تذهیب
هنر زراندود به دو نوع مختلف تقسیم می شود که به شرح زیر می باشد:
- تذهیب معرق
- تذهیب شانه ای
تذهیب معرق
ابداع تذهیب معرق، متعلق به دوران صفوی می باشد که بر روی کاغذهای ضخیم و مخصوصی انجام می شود.
تذهیب شانه ای
ابداع کننده هنر زراندود شانه ای، توسط ابوطالب از هنرمندان دوره قاجار می باشد و بر روی کاغذ ابری طراحی شده است.
کاربردهای زراندود
این هنر زیبا به دلیل وجود شاخه های متعدد، کاربرد های مختلفی برای آن لحاظ شده که به شرح زیر می باشد:
- صنعت چاپ و بسته بندی
- بازسازی آثار تاریخی و طراحی کاشی بناها
- تزیین تابلوهای بزرگ و خطاطی ها
- طراحی نقوش بافت ها
- تذهیب حاشیه
صنعت چاپ و بسته بندی
تذهیب چیست؟ یکی از برجسته ترین کاربردهای هنر تذهیب، در صنعت بسته بندی و چاپ می باشد. طراحی انواع لوح تقدیر و کارت پستال ها می توانند نمونه هایی از این هنر پرافتخار ایرانی باشند.
بازسازی آثار تاریخی و طراحی کاشی بناها
با ابداع طرح های نوین و با پیشرفت نقش های معماری، هنر تذهیب همچنان طرفداران خودش را حفظ نموده است. نشانه های سنتی هنر زراندود را می توانید، در دیوار بناهای حرم اهل بیت و بازسازی آثار تاریخی مشاهده کنید.
تزیین تابلوهای بزرگ و خطاطی ها
از زراندود، برای جلوه اثرهای هنرمندان خطاط، در خلال حروف و کلمات استفاده می شود. در میان نقش های زراندود، طراحی هایی از حیوانات، گل و بوته ملاحظه می کنید. اکثر تابلو های بزرگ زینتی نیز در بخش آثار تذهیب قرار می گیرند. از دیگر کاربردهای این هنر جذاب، نقاشی دیواری می باشد که برای زیبا کردن فضاهای تاریخی و سنتی استفاده می کنند.
تذهیب حاشیه
از هنر زیبای تذهیب حاشیه، در تابلو ها، عکس ها و کادر بندی صفحات کتب استفاده می شود. نمونه های هنر زراندود حاشیه را می توانید در کتاب های تاریخی، دیوان اشعار و تزیینات قرآنی مشاهده کنید. رنگ ها در تذهیب حاشیه، هماهنگ با متن یا تصاویر انتخاب می شوند و رسم خطوط، نقش و نگار ها با ظرافت بالایی به چشم می خورند.
کلام آخر
ایران، جزو کشورهایی محسوب می شود که مهد تمدن و گهواره فرهنگ می باشد. میان نقش و نگاره های به جای مانده در آثار تاریخی، طراحی های ظریفی را مشاهده می کنید که نمایان گر هنر تذهیب می باشد. شاید با خود بگویید هنر تذهیب چیست؟ به هنر زیبای نگارگری در طراحی تابلو های هنرمندان، تذهیب گفته می شود که با استفاده از زرکاری و رنگ ها انجام می پذیرد. هنر زراندود را می توانید در دیوان شعر شاعران، تابلو های بزرگ زینتی و بناهای تاریخی مشاهده کنید. اگر تمایل دارید نمونه ای از این هنر فخیم و زیبا را در منزل یا محل کار خود داشته باشید، به سایت ثامن تندیس مراجعه کنید. در این سایت انواع محصولات هنر تذهیب نظیر ساعت های تذهیب و معرق، حاشیه های انواع لوح تقدیر و … به چشم می خورد.
سوالات متداول
هنر تذهیب چیست؟
یکی از شاخه های نگارگری که به طراحی کتاب ها، تابلوها و بازسازی آثار تاریخی می پردازد، تذهیب می گویند.
زراندود، در چه شاخه هایی کاربرد دارد؟
شما می توانید از این هنر زیبا، در طراحی حاشیه های کتاب، لوح تقدیر و تابلوهای بزرگ زینتی استفاده کنید.
