مینیاتور یکی از جذاب ترین هنرهای ایرانی است که به دلیل ظرافت و زیبایی بی نظیرش، طرفداران بسیاری دارد. در پاسخ به این سوال که مینیاتور چیست، باید گفت: هر اثری که با استفاده از رنگ های درخشان و مواد ارزشمندی همچون طلا و نقره خلق شده باشد، مینیاتور یا تذهیب نامیده می شود. وسایلی که با هنر میناکاری تزئین شده اند به دلیل وجود مواد قیمتی، بهای گرانی دارند. با این وجود خیلی از بزرگان و سیاستمداران، در سفرهای کاری خود برای نشان دادن هنر اصیل ایرانی، تابلوهای نفیس و ارزشمندی به دیگران هدیه می دهند. اگر شما هم دوست دارید یک اثر مینیاتوری زیبا به دیگران اعطا کنید، نگران هزینه نباشید! شما می توانید با سفارش ساخت تندیس میناکاری شده یا با خرید ظروفی با نقوش مینیاتوری، هدیه ای خاص و ارزشمند به عزیزان خود تقدیم کنید.
مینیاتور چیست؟
مینیاتور چیست؟ این کلمه از واژه فرانسوی minimum natural، (طبیعت کوچک) گرفته شده است. در گذشته افراد بدلیل اینکه اعتقاد داشتند تنها تصویرگر خداست و افراد اجازه تصویر کردن صورت های انسان ها و سایر جانداران را ندارند، هنرمندان تصمیم گرفتند تا صورت هایی بکشند که با واقعیت مطابقت نداشته باشد! از آنجا بود که نقاشی های مینیاتوری رواج پیدا کرد. در معنای دقیق تر Miniature یک نقاشی ظریف و تخیلی است که در آن به جزئیات بسیار توجه می شود.
تاریخچه مینیاتور
زمان دقیق تولد نگارگری مشخص نیست، اما طبق بررسی های انجام شده در مقالات غربی، این هنر اولین بار در شرق دور (چین و ژاپن) در قرن شانزدهم میلادی یافت شده است. شاید برایتان جالب باشد بدانید، در شاهنامه به این مطلب اشاره شده و احتمال می رود که ترکان در دوران سلجوقیان، هنر مینیاتوری را در ایران رواج داده باشند. متاسفانه در دوران حمله مغولان به ایران و نابودی کتاب خانه های بزرگ، بسیاری از نسخه های نگارگری قدیمی از بین رفتند!
برخی دیگر از محققان اعتقاد دارند که این سبک از نقاشی ابتدا در ایران متولد شده و سپس به چین راه پیدا کرده است. آن ها می گویند در دوران مغول، دوباره هنر میناکاری به ایران بازگشته و هنرمندان ایرانی آن را توسعه داده اند.
نگارگر کیست؟
مینیاتوریست یا نگارگر، هنرمندی است زیبایی ها را با استفاده از قدرت تخیل خود ترسیم می کند و در این زمینه از هیچ قانونی تبعیت نمی کند!
ویژگی های نگارگری
یکی از شاخصه های نگارگری، تخیلی بودن آن است. به عبارتی هنرمند، هر آنچه که فکر می کند از دیدگاه بیننده زیباست، ترسیم می کند و تابع هیچ قاعده و قانون خاصی نیست. از ویژگی های خاص این نقاشی ها می توان به عدم استفاده از رنگ های ترکیبی، استفاده از رنگ های روشن، عدم وجود سایه، عمق و صورت های گرد اشاره کرد.
رنگ هایی که برای نقاشی در گذشته استفاده می شدند، دستساز بودند و نقاش ها، از رنگ های طبیعی مانند حنا، پوست انار، زعفران، روناس، زنگار و حتی طلا و نقره واقعی استفاده می کردند. اما امروزه از رنگ های صنعتی، ورق طلا و نقره و … استفاده می شود که این امر کار را بسیار راحت کرده است.
کاربرد هنر مینیاتوری در ایران
شما می توانید آثار مینیاتوری را در انواع عتیقه، وسایل آنتیک، کتب خطی، تندیس، صنایع دستی و لباس مشاهده کنید. چقدر خوب است ما نیز این هنر اصیل ایرانی را در لوازم زندگی خود بیشتر به کار ببریم و با اعطای هدایایی چون تندیس میناکاری، کتب خطی ارزشمند، ظروف تزئینی و … برای اطرافیان، همیشه آن را زنده نگه داریم!
اساتید معروف در حوزه نقاشی های سنتی
از معروفترین اساتید ایرانی که در زمینه این هنر سنتی زیبا فعالیت داشتند، می توان به استاد کمال الدین بهزاد اشاره کرد که کتاب معروف وی ظفرنامه تیموری نام دارد. در میان تمام آثارموجود، نمونه کارهای خلق شده او، برجسته و شاخص است! از دیگر اساتید خبره این حوزه می توان به سلطان محمد، محمود فرشچیان و محمد باقر آقامیری اشاره کرد.
روش های طراحی Miniature
این سبک در ایران توسط اساتید مختلف، دچار تغییراتی شده و هر کدام به شیوه خاصی اجرا می شود. اما به طور کلی می توان روش های انجام مینیاتور را به 3 دسته تقسیم کرد. به نظر شما زیباترین روش نقاشی مینیاتور چیست؟
طراحی رنگی، رایج ترین روش در دوران صفویه
در این روش، بخش کمی از قسمت های طرح، رنگی می باشد که رنگ طلایی بر آن قالب است. در گذشته نگارگران اعتقاد داشتند که رنگ سفید در دراز مدت بر روی بینایی افراد تاثیر منفی خواهد گذاشت به همین دلیل، از یک رنگ خاص در جاهای مختلف نقاشی خود استفاده می کردند. این روش در دوران صفویان بسیار متداول بوده است.
طراحی بی رنگ
در طراحی بی رنگ، پس زمینه نقاشی روشن است اما باقی نقاشی با رنگ های تیره مشکی، قهوه ای، قرمز یا آبی انجام می شود. استفاده از این روش در تمام دوران رایج بوده است.
طراحی سفید
در این روش برعکس روش قبلی، طراحی در یک پس زمینه تیره با استفاده از رنگ سفید، انجام می شود. البته علاوه بر رنگ سفید گاهی از رنگ های روشن دیگر مانند طلایی نیز استفاده می شود.
موضوعات نقاشی مینیاتوری چیست؟
از نگارگری بیشتر برای دیزاین کتب خطی و حاشیه اشعار استفاده می شود. موضوعات مطرح شده در این نقاشی سنتی، شامل موارد زیر می باشد.
- طبیعت
- پرنده
- سیمرغ
- اژدها
- حیوانات مختلف
- شکار و شکارچی
- چوپان و گله گوسفندان
- استاد و شاگرد
- اتفاقات تاریخی مهم
به طور کلی، منبع الهام در مینیاتور طبیعت است که با جزئیات زیاد اجرا می شود.
آثار مینیاتوری در چه جایی نگهداری می شود؟
اکثرا این آثار در موزه های مختلف مثل موزه آستان قدس، موزه کاخ سعدآباد تهران و… نگهداری می شوند. به جایی که این آثار هنری به نمایش گذاشته می شود یا به فروش می رسد، نگارخانه می گویند.
درآمد مینیاتوریست!
اگر بخواهید نگارگری را بعنوان شغل در نظر بگیرید، باید بگوییم که درآمد زیادی نخواهید داشت! مگر اینکه با تاسیس یک موسسه آموزشی و یا همکاری در یک آموزشگاه به عنوان مربی، به تدریس این هنر بپردازید. در غیر اینصورت از طریق فروش آثار خود درآمد آنچنانی نصیب شما نخواهد شد.
هزینه لازم برای خلق یک اثر
بسته به اینکه از چه ابزاری برای خلق اثر خود استفاده می کنید، قیمت برایتان متفاوت خواهد بود. مثلا از چه نوع قلم مویی استفاده می کنید؟ قلم مویی با موهایی از جنس پلاستیک یا طبیعی مثل موی سمور یا گربه؟ قیمت ابزارها با توجه به کیفیت، با هم بسیار تفاوت دارد. البته استفاده از تجهیزات مرغوب، در نتیجه نهایی نقاشی شما تاثیر بسیار زیادی خواهد داشت.
کلام آخر
مینیاتور چیست؟ خلق تصاویر انتزاعی و بدون قاعده از طبیعت و جانداران که در آن جزئیات حرف اول را می زند. درون این نقاشی سنتی، از رنگ های طلایی و نقره ای بسیاری استفاده می شود. نگارگر یا مینیاتوریست کسی است که با ظرافت، تصاویر را آنگونه که فکر می کند از دید دیگران زیباست، به تصویر می کشد. این سبک از نقاشی در دوران پیش از اسلام ایجاد شد و تاکنون دچار تغییرات زیادی شده است، به گونه ای که به سه دسته طراحی رنگی، سفید و بی رنگ تقسیم می شود. از اساتید معروف این حوزه می توان به استاد بهزاد و استاد فرشچیان اشاره کرد.
